Όταν θα συναντηθεί το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ την Πέμπτη στη Φρανκφούρτη, αναμένεται ευρέως ότι θα ανακοινώσει χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, πιθανότατα με μείωση των επιτοκίων αναχρηματοδότησης και καταθέσεων προς την κεντρική τράπεζα.
Δύο εβδομάδες αργότερα, η αμερικανική Fed πιθανότατα θα απαντήσει στα βελτιωμένα οικονομικά στοιχεία από τις ΗΠΑ κινούμενη αντίθετα, μειώνοντας τον ρυθμό ποσοτικής χαλάρωσης για πέμπτη συνεχόμενη συνεδρίαση.
Αυτό είναι ένα ακόμα σημάδι για το πώς η νομισματική πολιτική ακολουθεί διαφορετική πορεία στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες, τάση που θα διαμορφώσει τις αγορές χρήματος τα χρόνια που έρχονται.
Στις ΗΠΑ, το ΑΕΠ αναμένεται να ανακάμψει το δεύτερο τρίμηνο μετά από στασιμότητα το πρώτο τρίμηνο, λόγω των κακών καιρικών συνθηκών. Και ενώ μέχρι τώρα οι αυξήσεις στις τιμές είναι περιορισμένες, τα στοιχεία για την αγορά απασχόλησης δείχνουν ότι υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, κατά συνέπεια ίσως σημειωθεί αύξηση στο κόστος των μισθών, η οποία θα μπορούσε να ωθήσει τον πληθωρισμό κοντά στον στόχο της Fed στο 2%.
Με όποιο μέτρο κι αν το κοιτάξει κανείς, η αγορά εργασίας στις ΗΠΑ είναι πιο σφιχτή από ό,τι στην Ευρώπη, όπου η ανάκαμψη εξακολουθεί να είναι αδύναμη και άνιση, παρά την ισχυρή πορεία των αγορών. Το χάσμα ανάμεσα στην πραγματική και τη δυνητική ανάπτυξη της ευρωζώνης θα μειωθεί οριακά φέτος και η ανεργία θα παραμείνει κοντά σε επίπεδα ρεκόρ.
Σύντομα, αυτές οι αποκλίσεις τάσης αναγκαστικά θα οδηγήσουν σε μεγάλες διαφορές πολιτικής. Στις ΗΠΑ, τα επιτόκια μπορεί να αρχίσουν να αυξάνονται το 2015. Στην Ευρώπη, το πιθανότερο είναι πως θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα για πολύ μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Θα περίμενε κανείς ότι οι κινήσεις στις κεφαλαιαγορές θα αντανακλούσαν αυτές τις προσδοκίες. Προς το παρόν όμως, δεν είναι έτσι. Το δολάριο κινείται πτωτικά εδώ και μερικούς μήνες, διαψεύδοντας τους αναλυτές που περίμεναν ότι θα ενισχυθεί λόγω των εκτιμήσεων για αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων. Τι γίνεται;
Η απάντηση είναι πως οι προσδοκίες των αγορών φαίνεται πως μετρούν λιγότερο από τις τρέχουσες συνθήκες, οι οποίες εξακολουθούν να στηρίζουν το ευρώ. Πρώτον, τα κρατικά ομόλογα της Ισπανίας και της Ιταλίας έχουν γίνει ελκυστικές τοποθετήσεις -για όσους πιστεύουν τη δέσμευση της ΕΚΤ να πράξει ό,τι χρειαστεί για να σώσει το ευρώ- λόγω των ισχυρών αποδόσεων που παρουσιάζουν. Δεύτερον, καθώς συρρικνώνονται τα ελλείμματα των συνταξιοδοτικών ταμείων στις ΗΠΑ, ίσως μειώνεται και η διάθεση πολλών εξ αυτών να κλειδώσουν κέρδη, εξέλιξη που βοηθά στη διατήρηση των μακροπρόθεσμων αποδόσεων σε χαμηλά επίπεδα. Και μετά βεβαίως, είναι οι κεντρικές τράπεζες.
Ο ισολογισμός της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συρρικνώνεται εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο, καθώς οι τράπεζες που δανείστηκαν χρησιμοποιώντας τα LTROs αποπλήρωσαν νωρίς τα χρέη τους. Εν τω μεταξύ, ο ισολογισμός της Fed εξακολουθεί να αυξάνεται, αν και βραδύτερα.
Οι παράγοντες αυτοί, όμως, είναι προσωρινοί. Οι αποπληρωμές των LTROs σύντομα θα ολοκληρωθούν, η ποσοτική χαλάρωση των ΗΠΑ θα λήξει στα τέλη του έτους, οι αποδόσεις των 5ετών κρατικών ομολόγων της Ισπανίας ήδη βρίσκονται σε παρόμοιο επίπεδο με των ΗΠΑ και οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων αμερικανικών ομολόγων προεξοφλούν ανεδαφικά χαμηλές προσδοκίες για τη μελλοντική οικονομική ανάπτυξη. Η απόκλιση στη νομισματική πολιτική σύντομα θα επιφέρει αντίκτυπο.
Πιστεύω πως οι επενδυτές θα πρέπει να προετοιμάζονται για περισσότερη αστάθεια φέτος. Ο βαθμός της χαλάρωσης στη νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ ήταν πρωτόγνωρη. Η σύσφιγξη, όταν ξεκινήσει, θα είναι επίσης πρωτοφανής. Αυτό δεν έχει ακόμη αρχίσει - ο ισολογισμός της Fed εξακολουθεί να αυξάνεται. Εκτιμώ ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια αστάθειας και εμποδίων στις κεφαλαιαγορές μέσα στα λίγα επόμενα τρίμηνα.
Δεν έχει λήξει το θέμα της εξάρτησης των αναδυόμενων αγορών στη χρηματοδότηση με φθηνά δολάρια. Η ανάκαμψη των χρηματιστηρίων και των νομισμάτων τους τους τελευταίους μήνες δεν αντικατοπτρίζει πρόοδο των βασικών οικονομικών μεγεθών, αλλά βελτίωση της διάθεσης των επενδυτών. Αυτές οι χώρες εξακολουθούν να είναι ευάλωτες. Όταν αρχίσουν να αυξάνονται τα αμερικανικά επιτόκια, τότε οι δανειστές ίσως μπορέσουν να επιστρέψουν σε τίτλους με ονομαστική αξία σε ευρώ ως εναλλακτική πηγή φθηνής χρηματοδότησης. Όλα αυτά όμως, στην καλύτερη περίπτωση, θα καθυστερήσουν την προσαρμογή. Η βελτίωση των βασικών οικονομικών μεγεθών παραμένει επείγουσα.
Ο ισολογισμός της Fed, που ήταν σχεδόν ο μισός από εκείνον του ευρωσυστήματος όταν ξεκίνησε η κρίση, έχει τώρα ξεπεράσει τα ευρωπαϊκά μεγέθη ως ποσοστό του ΑΕΠ. Οι αναδυόμενες αγορές δεν είναι οι μόνες που θα πληγούν όταν αρχίσει η αντιστροφή αυτής της τάσης. Η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής στις ΗΠΑ πάντα προκαλεί προβλήματα. Αυτήν τη φορά τα πράγματα δεν θα είναι διαφορετικά. Μπορεί μάλιστα να είναι χειρότερα καθώς η σύσφιξγη αυτή έπεται μιας πρωτοφανούς χαλάρωσης.
*Ο Axel Weber είναι πρόεδρος της UBS και πρώην διοικητής της Bundesbank.
