Της Shuli Ren
Η εσπευσμένη απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν - ένα déjà vu της πτώσης της Σαϊγκόν το 1975 - έχει "χαιρετιστεί" ως νίκη της Κίνας και ευκαιρία για το Πεκίνο να επεκτείνει την επιρροή του σε ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή. Έγινε μάλιστα και προσπάθεια να "χρησιμεύσει" ως μάθημα προς την Ταϊβάν ώστε η τελευταία να μην βασίζεται στην αμερικανική προστασία, σύμφωνα με την επιχειρηματολογία άρθρου των Global Times, κρατικής ταμπλόιντ του κινεζικού καθεστώτος.
Ωστόσο, η ειρωνική αλήθεια για την Κίνα είναι ότι το μόνο χειρότερο από τους Αμερικανούς στρατιώτες κοντά στα σύνορά της είναι να μην τους έχει καθόλου εκεί. Το Αφγανιστάν είναι τώρα ένας μεγάλος πονοκέφαλος για το Πεκίνο, το οποίο φοβάται ότι το χάος στη χώρα θα επεκταθεί όχι μόνο στην απομακρυσμένη κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ, αλλά και στο Πακιστάν. Η Λαϊκή Δημοκρατία έχει επενδύσει σε τεράστια έργα υποδομής, ενώ έχει χορηγήσει και τεράστια δάνεια στο Ισλαμαμπάντ στο πλαίσιο της "Πρωτοβουλίας Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος"(BRI), μία από τις πλέον εμβληματικές πολιτικές του προέδρου Σι Τζινπίνγκ.
Ανοικτοί κρουνοί
Από τη σύλληψη της BRI το 2013, η χώρα έχει επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια στο εξωτερικό: κατασκευή δρόμων, φραγμάτων και σταθμών ηλεκτροπαραγωγής. Οι δύο κύριες τράπεζες εφαρμογής της συγκεκριμένης πολιτικής - η Αναπτυξιακή Τράπεζα Κίνας και η Τράπεζα Εξαγωγών-Εισαγωγών Κίνας - έχουν δανείσει περίπου 282 δισεκατομμύρια δολάρια σε χώρες στην Ασία, την Αφρική, τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη, τόσα που το κεφαλαιακό ισοζύγιο της Κίνας κατέγραψε το 2020 έλλειμμα - για πρώτη φορά.
Το Πακιστάν, το οποίο συνορεύει με την Κίνα και το Αφγανιστάν, είναι η πλέον ωφελημένη χώρα από την προσπάθεια του Πεκίνου για δημιουργία υποδομών στο εξωτερικό. Μόνον ο λεγόμενος Οικονομικός Διάδρομος Κίνας-Πακιστάν έχει αξία 62 δισεκατομμύρια δολάρια. Η χώρα αποτελεί δυνητικά βασικό σύνδεσμο μεταξύ των συμφερόντων της Κίνας στην Κεντρική Ασία και των ναυτιλιακών "οδών" στον Ινδικό Ωκεανό.
Το τελευταίο διάστημα, ωστόσο, το Πεκίνο έχει αρχίσει να ανησυχεί για τα περιουσιακά του στοιχεία εκεί. Στις 14 Ιουλίου, έκρηξη σε κινεζικό λεωφορείο στο βόρειο Πακιστάν σκότωσε εννέα Κινέζους μηχανικούς οι οποίοι εργάζονταν στο υδροηλεκτρικό φράγμα Dasu, αξίας 4 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Το έργο, το οποίο εκτελεί κατά βάση η κινεζική κρατική China Gezhouba, δεν είναι καν μέρος του αμφιλεγόμενου "Διαδρόμου" και χρηματοδοτείται από την Παγκόσμια Τράπεζα.
Αυτή η επίθεση ακολούθησε ένα άλλο περιστατικό τον Απρίλιο, όταν οι Πακιστανοί Ταλιμπάν πραγματοποίησαν βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας σε ξενοδοχείο όπου διέμενε ο Κινέζος πρέσβης.
Μετά από έναν μήνα, κανείς δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για την επίθεση στο Ντάσου. Το Πακιστάν την περασμένη εβδομάδα έριξε την ευθύνη στους Ταλιμπάν πέρα από τα σύνορα, λέγοντας: "Αφγανικό έδαφος χρησιμοποιήθηκε γι’ αυτό το περιστατικό".
Μέχρι στιγμής, οι Κινέζοι μιλούν διπλωματικά. Όταν ρωτήθηκε για τη σχέση μεταξύ της επίθεσης στο Ντάσου και των Ταλιμπάν, το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών τον Ιούλιο αντέδρασε με μια ενδιαφέρουσα διάκριση: "Ποιοι Ταλιμπάν;". Το Πεκίνο απεικονίζει τους Αφγανούς Ταλιμπάν ως "σημαντική στρατιωτική και πολιτική δύναμη", βλέπει ωστόσο τους Πακιστανούς Ταλιμπάν ως τρομοκρατική οργάνωση. Στα τέλη Ιουλίου, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης "διπλωματικής γοητείας" των Αφγανών Ταλιμπάν, το Πεκίνο κατάφερε να αποσπάσει μια δημόσια δέσμευση ότι η οργάνωση δεν θα επιτρέπει στους μαχητές της να χρησιμοποιούν το αφγανικό έδαφος ως βάση για επιθέσεις ενάντια στην Κίνα.
Το παράδειγμα της Βενεζουέλας
Αυτή η υπόσχεση από μόνη της δείχνει πόσο άβολα νιώθει η Κίνα με τους νέους κυβερνήτες του Αφγανιστάν. Ενώ η Κίνα δεν έχει επενδύσει πολλά στο Αφγανιστάν, δεν μπορεί να το αντέξει οικονομικά μια αποσταθεροποίηση του Πακιστάν. Το Πεκίνο εξακολουθεί να έχει πολύ έντονες αναμνήσεις από την τελευταία πιστωτική παγίδα στην οποία έπεσε με τη Βενεζουέλα πριν από έξι χρόνια. Ακόμη ένα αποτυχημένο στοίχημα σε ένα αποτυχημένο κράτος θα έπληττε την καρδιά των ονείρων του Σι για την BRI.
Μια φορά κι έναν καιρό, η Βενεζουέλα ήταν αγαπημένος προορισμός για τις κινεζικές τράπεζες. Με τις συμβάσεις "δανείων έναντι πετρελαίου", η Κίνα στοιχημάτιζε ότι η παραγωγή πετρελαίου της χώρας ήταν αρκετή εξασφάλιση για την αποπληρωμή του χρέους. Μέχρι την έναρξη της θητείας του προέδρου Νικολάς Μαδούρο το 2013, η Κίνα είχε ήδη χορηγήσει στη Βενεζουέλα πιστωτική γραμμή 40 δισεκατομμυρίων δολαρίων, με περίπου 30 δισεκατομμύρια δολάρια από αυτό το ποσό να παραμένει σε εκκρεμότητα.
Επρόκειτο για κακό υπολογισμό. Κατά τη διάρκεια της ύφεσης των τιμών των εμπορευμάτων το 2014-2015, το αργό πετρέλαιο τύπου Brent έπεσε από τα 100 δολάρια το βαρέλι στο μισό. Η Κίνα έπρεπε να αναχρηματοδοτήσει 9 δισεκατομμύρια δολάρια από προηγούμενες δόσεις δανείων μόνο και μόνο για να βοηθήσει τους Βενεζουελάνους να ξεπεράσουν την κρίση και να ενισχύσουν την ικανότητα παραγωγής πετρελαίου. Η Κίνα δεν έχει ακόμη πάρει πίσω μεγάλο μέρος των χρημάτων της. Πέρυσι, η κυβέρνηση της Βενεζουέλας φέρεται να έλαβε περίοδο χάριτος για δάνεια αξίας περίπου 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Αυτή η πιστωτική παγίδα έχει αποτελέσει πλήγμα εμπιστοσύνης. Οι τράπεζες της Κίνας δεν έχουν χορηγήσει νέα χρηματοδότηση στη Βενεζουέλα από το 2013. Επιπλέον, τα συνολικά αναπτυξιακά τους δάνεια στο εξωτερικό έφτασαν στην κορύφωσή τους το 2016, λίγο μετά την επέκταση χρέους στη Βενεζουέλα. Η αποτυχία προστασίας των συμφερόντων της Κίνας στο Πακιστάν θα ήγειρε ακόμη περισσότερα ερωτηματικά σχετικά με το μοντέλο ανοικοδόμησης χωρών του προέδρου Σι.
Πρόβλημα προσέγγισης
Πολλά από τα προβλήματα του Πεκίνου προέρχονται από τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει τη χορήγηση δανείων. Τη στιγμή που η Παγκόσμια Τράπεζα χρηματοδοτεί έργα τα οποία βασίζονται σε συγκεκριμένα στοιχεία όπως το ασφάλιστρο κινδύνου χώρας και το απαιτούμενο ποσοστό απόδοσης, η Κίνα φαίνεται να λειτουργεί περισσότερο με βάση το πολιτικό ένστικτο. Αντί να κοιτάξει προς τα πίσω, δηλαδή την πιστωτική ιστορία μιας χώρας, το Πεκίνο προσπαθεί να προβάλει το πώς θα ήταν ο οφειλέτης εάν είχε αρκετές επενδύσεις και υποδομές - μια "απογειωμένη" προσέγγιση.
Ενδέχεται να υπάρξουν εσωτερικές επιπτώσεις από μια αποτυχία της BRI. Ο κινεζικός λαός μπορεί να μην είναι τόσο γενναιόδωρος με τη μεγαθυμία του Πεκίνου στο εξωτερικό, εάν αυτή αφήνει ελάχιστο θετικό αποτύπωμα. Πράγματι, οι τράπεζες άσκησης πολιτικής δημιουργήθηκαν για την εκτέλεση δημοσιονομικών δαπάνών και τη χορήγηση επιχειρηματικών δανείων στο εσωτερικό και όχι για τη χρηματοδότηση αποτυχημένων κρατών.
Η Αναπτυξιακή Τράπεζα της Κίνας, η πλέον ισχυρή εξ αυτών, είναι ήδη υποκεφαλαιοποιημένη σε σύγκριση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές της. Γιατί πρέπει οι τράπεζες της Κίνας να "βυθίζονται" σε ταλαιπωρημένες χώρες; Ακόμη και με τη βοήθεια του Πεκίνου, το Πακιστάν θεωρείται "βαρέλι δίχως πάτο". Έχει λάβει 13 προγράμματα διάσωσης μέσα σε 30 χρόνια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η βιαστική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν έπληξε σίγουρα τη φήμη τους, ωστόσο τα "χάλια" της Αμερικής δεν αποτελούν αυτομάτως νίκη για την Κίνα. Η μία υπερδύναμη θέλει οι στρατιώτες της να επιστρέψουν σπίτι. Η άλλη; Η Κίνα θέλει απλώς κάποια θετικά ποσοστά απόδοσης για να δικαιολογήσει το όνειρό της για έναν νέο Δρόμο του Μεταξιού.
Πηγή: capital.gr / bloomberg.com
