του Gideon Rachman
Ο Εμανουέλ Μακρόν είναι τώρα ο ισχυρότερος πολιτικός της Ευρώπης. Ο πρόεδρος της Γαλλίας έχει μια νέα εκλογική εντολή. Τα επόμενα πέντε χρόνια θα τη χρησιμοποιήσει για να προσπαθήσει να μεταμορφώσει όχι μόνο τη Γαλλία αλλά και την Ευρώπη.
Αν ο Μακρόν πετύχει πραγματικά, τότε η δεύτερη και τελευταία θητεία του θα δει την ΕΕ να αναδύεται ως μια μεγάλη γεωπολιτική δύναμη, ισάξια με την Κίνα και τις ΗΠΑ. Αυτός ο στόχος της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής υπερδύναμης μπορεί να φαίνεται μακρινός ή ακόμα και ψευδαίσθηση. Αλλά οι συνθήκες συνδυάζονται για να δώσουν στον Μακρόν την καλύτερη ευκαιρία που θα είχε ποτέ για να προωθήσει αυτό το όραμα.
Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, ο Μακρόν συχνά επισκιαζόταν από την Αγκελα Μέρκελ. Όμως η Μέρκελ έχει τώρα αποσυρθεί από Γερμανίδα καγκελάριος. Ο αντικαταστάτης της Ολαφ Σολτς δεν έχει χάρισμα και έχει κάνει ένα αβέβαιο ξεκίνημα. Ο Μακρόν, με το ενισχυμένο κύρος που φέρνει μαζί της η επανεκλογή του, θα κοιτάξει να δώσει τις ιδέες και τον δυναμισμό για την ΕΕ.
Τα γεγονότα φαίνεται να δικαιώνουν πολλά από τα επιχειρήματα που έχει θέσει ο Γάλλος πρόεδρος για μια βαθύτερη ευρωπαϊκή ενοποίηση. Η πανδημία Covid-19 επιτέλους έπεισε την ΕΕ να εκδώσει κοινό χρέος για να χρηματοδοτήσει τα προγράμματά της -κάτι που από καιρό πίεζε ο Μακρόν, εν μέσω γερμανικού σκεπτικισμού. Η περαιτέρω εξέλιξη αυτού του επιτεύγματος θα απελευθέρωνε νέα χρηματοδότηση για άλλα κοινά ευρωπαϊκά εγχειρήματα και θα ενίσχυε τον παγκόσμιο ρόλο του ευρώ.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδήγησε επίσης σε δεσμεύσεις για αύξηση των αμυντικών δαπανών σε όλη την Ευρώπη, κυρίως στη Γερμανία. Αυτές οι υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες είναι απαραίτητες, εάν η Ευρώπη θέλει να επιτύχει τη «στρατηγική αυτονομία» από τις ΗΠΑ, την οποία ο Μακρόν υποστηρίζει εδώ και καιρό. Η μεγάλη πιθανότητα ο Ντόναλντ Τραμπ να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο το 2024 σημαίνει ότι τα επιχειρήματα του Μακρόν για μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αυτοδυναμία πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη. Πολλοί Ευρωπαίοι ανατριχιάζουν στη σκέψη του πώς μια Αμερική υπό την ηγεσία του Tραμπ θα μπορούσε να χειριστεί τη Ρωσία.
Το όραμα του Μακρόν για τη Γαλλία και το όραμά του για την Ευρώπη ήταν πάντα αδιαχώριστα. Μετά τις δύο νίκες του στις προεδρικές εκλογές, το βράδυ της Κυριακής και το 2017, ανέβηκε στη σκηνή υπό τον ήχο του ύμνου της ΕΕ, την «Ωδή στη Χαρά» του Μπετόβεν. Για μεγάλο μέρος της πρώτης του θητείας, τα σχέδια του Γάλλου προέδρου για την Ευρώπη έτυχαν ψυχρής υποδοχής στο Βερολίνο. Αλλά στο τέλος υπήρξε πρόοδος στο θέμα του κοινού χρέους. Αυτό θα ενθαρρύνει τον Μακρόν να πιστέψει ότι μπορεί να κερδίσει τον επόμενο γύρο επιχειρημάτων για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
Ο Γάλλος πρόεδρος έχει κάποιους σημαντικούς συμμάχους εντός της ΕΕ. Η Ούρσουλα φον ντε Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμμερίζεται την επιθυμία του για μια «γεωπολιτική» Ευρώπη. Ο Μακρόν έχει επίσης σχέσεις με τον Μάριο Ντράγκι, τον πρωθυπουργό της Ιταλίας (και οι δύο άνδρες είναι πρώην επενδυτικοί τραπεζίτες.) Ο Γάλλος ηγέτης έχει επίσης στενή σχέση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, τον Έλληνα πρωθυπουργό. Η Ελλάδα και η Γαλλία υπέγραψαν πρόσφατα αμυντικό σύμφωνο, αντικατοπτρίζοντας την κοινή τους ανησυχία για την Τουρκία.
Αλλά και τα εμπόδια για την επίτευξη του οράματος του Μακρόν είναι επίσης τρομερά. Ο Γάλλος πρόεδρος μπορεί να είναι γοητευτικός και λαμπρός. Μπορεί επίσης να είναι αλαζονικός και επιθετικός.
Ο Μακρόν προσβάλλεται και προσβάλλει εύκολα. Η πρώτη του θητεία στιγματίστηκε από επιδεικτικές διπλωματικές διαμάχες. Το 2019, η Γαλλία απέσυρε τον πρεσβευτή της από την Ιταλία, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τις «αβάσιμες επιθέσεις και περίεργους ισχυρισμούς» των Ιταλών υπουργών. Κατά τη διάρκεια της πρόσφατης προεκλογικής εκστρατείας, ο Μακρόν χαρακτήρισε τον πρωθυπουργό της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι «ακροδεξιό αντισημίτη». Είναι πολύ ασυνήθιστο για τους ηγέτες της ΕΕ να επιτίθενται ο ένας στον άλλον με αυτούς τους χαρακτηρισμούς -γεγονός που θέτει σοβαρές αμφιβολίες για την ικανότητα του Μακρόν να ενώσει την ΕΕ των 27.
Οι σχέσεις του Γάλλου προέδρου με συμμάχους εκτός ΕΕ ήταν επίσης τεταμένες. Το 2021, η Γαλλία απέσυρε τους πρεσβευτές της από τις ΗΠΑ και την Αυστραλία (για πολύ μικρό χρονικό διάστημα) μετά τη μυστική υπογραφή του συμφώνου ασφαλείας Aukus, το οποίο αφορούσε την απώλεια μιας σημαντικής γαλλικής συμφωνίας όπλων. Στο Λονδίνο, ο Μακρόν θεωρείται ως ο ηγέτης της ΕΕ που είναι πιο εχθρικός προς τη Βρετανία.
Σε αντίθεση με τις μερικές φορές τεταμένες σχέσεις του με τους ηγέτες των συμμαχικών εθνών, ο Μακρόν εξαπέλυσε μια αποτυχημένη επίθεση γοητείας με σκοπό να οικοδομήσει δεσμούς με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στη Ρωσία. Τα χρόνια που προηγήθηκαν της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Γαλλία προώθησε μια μονομερή και ανεπιτυχή προσπάθεια προσέγγισης με τη Μόσχα. Οι προσπάθειες του Μακρόν να κρατήσει ανοιχτές τις γραμμές προς τον Πούτιν -πριν και μετά την εισβολή στην Ουκρανία- αντιμετωπίστηκαν με περιφρόνηση και καχυποψία από ορισμένους στην Κεντρική Ευρώπη.Αυτοί οι διχασμοί σχετικά με το κρίσιμο ζήτημα της Ρωσίας και της Ουκρανίας είναι που αποτελούν πλέον το μεγαλύτερο εμπόδιο στο όραμα του Μακρόν για την Ευρώπη. Σε μεγάλο μέρος της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης, η Γαλλία θεωρείται υπερβολικά ενστικτωδώς εχθρική προς την ισχύ των ΗΠΑ και πολύ πρόθυμη για μια τελική συμφιλίωση με τη Ρωσία, ώστε να είναι αξιόπιστος στρατηγικός ηγέτης.
Ο Μπεν Τζουντάχ του Ατλαντικού Συμβουλίου υποστηρίζει πως λόγω του πολέμου στην Ουκρανία, πολλές χώρες της ΕΕ είναι τώρα «πιο πρόθυμες από ποτέ να κρατήσουν τη Βρετανία και τις ΗΠΑ στο δωμάτιο», όταν συζητείται η ευρωπαϊκή ασφάλεια. Αυτό τους καθιστά επιφυλακτικούς ως προς τις γαλλικές συζητήσεις περί «στρατηγικής αυτονομίας» της ΕΕ. Η ανανεωμένη σημασία του ΝΑΤΟ φαίνεται από το νέο ενδιαφέρον της Φινλανδίας και της Σουηδίας (και οι δυο χώρες είναι μέλη της ΕΕ) να ενταχθούν στη συμμαχία.
Ο Μακρόν έχει μια σπουδαία ευκαιρία να «χτίσει την Ευρώπη» τα επόμενα πέντε χρόνια. Αλλά η επιτυχία μπορεί να χρειαστεί περισσότερα από απλή ευφυία και ενέργεια. Μπορεί να απαιτήσει ποιότητες για τις οποίες δεν είναι τόσο γνωστός ο Γάλλος πρόεδρος -την υπομονή και την κατανόηση.
Πηγή: ft.com / euro2day.gr
