Του Lionel Laurent
Πριν από δύο δεκαετίες, μια έκθεση εμπειρογνωμόνων έλεγε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι η ισχνή ανάπτυξή της οφειλόταν στην αποτυχία της να προσαρμόσει την οικονομία της σε έναν κόσμο με γνώμονα την καινοτομία. Ακούγοντας τον Μάριο Ντράγκι να δίνει το ίδιο μήνυμα αυτή την εβδομάδα, αισθάνομαι ένα καταθλιπτικό deja vu. Ακόμη και μετά από μια κρίση χρέους και μια πανδημία, εν μέσω πολέμου στα σύνορά του, το μπλοκ βρίσκει ευκολότερο να ζητά συμβουλές παρά να ενεργεί σύμφωνα με αυτές. Η διχασμένη πολιτική της Γερμανίας και της Γαλλίας και η παραπαίουσα οικονομία, μαζί με την άνοδο της ακροδεξιάς, καθιστούν δύσκολο να δούμε πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη το προτεινόμενο πλάνο του Ντράγκι.
Παρόλα αυτά, υπάρχουν λόγοι να είμαστε αισιόδοξοι, ακόμη και αν το Βερολίνο επανέλαβε την αντίθεσή του στον κοινό δανεισμό στο μπλοκ. Το τεράστιο διατλαντικό χάσμα στην παραγωγικότητα σημαίνει ότι η πίεση για ανταπόκριση δεν πρόκειται να μειωθεί. Το Bloomberg Economics εκτιμά ότι το χάσμα του ΑΕΠ ΕΕ-ΗΠΑ θα μπορούσε να διευρυνθεί σε σχεδόν 40% έως το 2050 από περίπου 20% εάν δεν γίνει τίποτα: "Η Ευρώπη χρειάζεται απεγνωσμένα ανάπτυξη", δήλωσε ο Ιταλός κεντρικός τραπεζίτης Πιέρο Σιπολλόνε στην εφημερίδα Le Monde την περασμένη εβδομάδα. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεσμεύτηκε να ενσωματώσει τα συμπεράσματα του Ντράγκι στη νέα διοίκησή της, η οποία στοχεύει στην επίτευξη μιας πιο ανταγωνιστικής Ευρώπης.
Ένα μεγαλύτερο θετικό στοιχείο είναι το πλήθος των ιδεών μικρότερης κλίμακας που περιέχονται στην έκθεση, οι οποίες έχουν νόημα, έχουν πολλές πιθανότητες να αποφέρουν οφέλη και έχουν λιγότερες πιθανότητες να προκαλέσουν την αντίδραση κυβερνήσεων. Πολλές από αυτές είναι ίσως γνωστές εκκλήσεις για να κλείσει η υστέρηση της τεχνολογίας και της καινοτομίας σε σχέση με τις ΗΠΑ και την Κίνα - όπως μέσω μιας πιο ολοκληρωμένης σκέψης για την έρευνα σε ολόκληρη την Ευρώπη, λιγότερης ασφυκτικής γραφειοκρατίας και περισσότερης χρηματοδότησης. Αλλά μία από τις πιο ενδιαφέρουσες είναι η έκκληση να μειωθεί αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί υψηλό κόστος της αποτυχίας.
Η αποτυχία είναι μέρος αυτού που καθορίζει τις επενδύσεις στα τεχνολογικό μέτωπο - τουλάχιστον οι μισές από τις επενδύσεις χάνουν χρήματα και είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι το ποσοστό αποτυχίας στις τεχνολογικές επενδύσεις δεν είναι καλύτερο στις μεγάλες εταιρείες. Ωστόσο, η έκθεση του Ντράγκι επισημαίνει το υψηλότερο κόστος αναδιάρθρωσης που πληρώνουν οι επιχειρήσεις της ΕΕ ως "τεράστιο μειονέκτημα" σε σχέση με τις ΗΠΑ στην εξαιρετικά καινοτόμα τεχνολογία. Αυτό μοιάζει περίεργο, δεδομένου των πιο συνηθισμένων προβλημάτων, όπως η φορολογία. Αλλά έχει σημασία.
Πάρτε το πρόσφατο κύμα απολύσεων και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Τα σχέδια απολύσεων στις Microsoft, Meta Platforms, Alphabet και X (πρώην Twitter), συνοδεύτηκαν από αποζημιώσεις αξίας τριών έως επτάμισι μηνών του μέσου μισθού, σύμφωνα με ένα έγγραφο του πρώην στελέχους της Alcatel Lucent SAS Ολιβιέρ Κόστε και του οικονομολόγου Γιαν Κοατανλέμ, και μερικές αρκετά ευέλικτες αλλαγές, όπως η στροφή της Meta στο metaverse. Η ευρωπαϊκή Nokia Oyj και η SAP SE, εν τω μεταξύ, ανακοίνωσαν σχέδια απολύσεων που δεν θα ολοκληρωθούν μέχρι το 2026 και ένα που προβλέπει πάνω από 18 μήνες αποζημίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αυτό έχει αντίκτυπο στην κερδοφορία της επένδυσης στην τεχνολογία και στο είδος της επένδυσης που προκύπτει. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ο χρόνος και το κόστος αναδιάρθρωσης σημαίνει ότι μια αποτυχημένη τεχνολογική επένδυση ανέρχεται στο 10% των εσόδων στις ΗΠΑ, αλλά στο 60% στην Ευρώπη - η διαφορά μεταξύ ζημίας και κέρδους αν τέσσερα στα πέντε έργα απτγχάνουν. Συνδέουν αυτό το χάσμα με τα στοιχεία που δείχνουν ότι οι ευρωπαϊκές venture capital εταιρείες είναι λιγότερο κερδοφόρες από τις αντίστοιχες εταιρείες των ΗΠΑ και ότι οι ευρωπαϊκές εταιρείες υποεκπροσωπούνται κατά πολύ στην παγκόσμια κατάταξη των δαπανών για έρευνα. Είναι ενδεικτικό ότι η μόνη επιχείρηση της ευρωζώνης στην πρώτη δεκάδα για Έρευνα και Ανάπτυξη (Ε&Α) είναι η αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen AG, η οποία εξετάζει για πρώτη φορά το ενδεχόμενο κλεισίματος εργοστασίων στη Γερμανία.
Επισημαίνοντας αυτό το ζήτημα, ο Ντράγκι ενθαρρύνει τους Ευρωπαίους να δώσουν κίνητρα για την ανάληψη κινδύνου, όχι να διαλύσουν το κοινωνικό τους μοντέλο. Οι Κόστε και Κοατανλέμ προτείνουν ότι μια λύση υπάρχει ήδη εντός των ευρωπαϊκών συνόρων: Το μοντέλο "flexicurity" της Δανίας, το οποίο επιτρέπει στους εργοδότες να προσλαμβάνουν και να απολύουν ευκολότερα τους εργαζόμενους, ενώ παράλληλα τους εξασφαλίζει ένα δίχτυ ασφαλείας μεταξύ των θέσεων εργασίας. Εάν αυτό εφαρμοζόταν στο υψηλότερο 5% ή 10% των εισοδηματιών, θα μπορούσε να συμβάλει σε κάποιο βαθμό στην ενίσχυση του δυναμισμού χωρίς εκτεταμένες απώλειες θέσεων εργασίας. Και αν αυτό βοηθούσε να κλείσει το τεχνολογικό χάσμα με τις ΗΠΑ, τόσο το καλύτερο.
Σε συνδυασμό με τις πρόσφατες συστάσεις του Ενρίκο Λέτα για έναν πανευρωπαϊκό επιχειρηματικό κώδικα - σχεδόν σαν μια 28η μορφή εταιρικού δικαίου στο μπλοκ των 27 μελών - φαίνεται ότι η Ευρώπη είναι έτοιμη να εξετάσει νέους τρόπους για την επίλυση παλαιών, ενίοτε δυσεπίλυτων προβλημάτων σε μια εποχή γεωπολιτικής έντασης. Αν το παλιό πεδίο δράσης του Ντράγκι, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, απηχήσει αυτή τη νοοτροπία με λιγότερο περιοριστική νομισματική πολιτική ενόψει των εκλογών στις ΗΠΑ, ίσως έρθει η ώρα για λίγη θετικότητα σε μια περιοχή όπου η κατήφεια τείνει να επικρατεί.: Πηγή : BloombergOpinion / capital.gr
