του  Barry Ritholtz

Τα γνωστά "πνεύματα αντιλογίας", οι λεγόμενοι "contrarians", τείνουν να ανεβάζουν τον τόνο της φωνής τους όταν οι αγορές αντιμετωπίζουν προβλήματα. Ορισμένες φορές έχουν δίκιο και δημιουργούν περιουσίες, αποκτώντας και την ανάλογη φήμη.

Τις περισσότερες φορές, ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει. Αντί για πλούτη, αυτό που απομένει είναι ένα ιστορικό μέτριων αποδόσεων ή και απωλειών.

Η αναταραχή στις αγορές κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορονοϊού δεν διαφέρει από το γενικό αυτό σχήμα. Αυτή τη φορά παίρνει τη μορφή της επανεμφάνισης τρομερά εκφοβιστικών προβλέψεων περί ενός καλπάζοντος πληθωρισμού.

Μόνο που… δεν τον βλέπω να φτάνει.

Οι αναγκαίες συνθήκες απλώς... δεν υπάρχουν

Οι συνθήκες που συνήθως προκαλούν αύξηση του δείκτη τιμών καταναλωτή απλώς δεν είναι παρούσες: ο πληθωρισμός εκδηλώνεται όταν αυξάνονται οι τιμές λόγω της αύξησης του κόστους παραγωγής, εν μέσω υψηλότερων τιμών για τις πρώτες ύλες ή υψηλότερων μισθών.

Άλλη μία αναγκαία συνθήκη είναι οι καταναλωτές να είναι πρόθυμοι να πληρώσουν περισσότερα για αγαθά και υπηρεσίες, πιθανόν επειδή έχουν περισσότερα χρήματα μετά από μια νομισματική χαλάρωση ή μια δημοσιονομική τόνωση.

Οι συνθήκες σήμερα είναι το ακριβώς αντίθετο εκείνων που συνήθως προκαλούν πληθωρισμό. Υπήρξε μια εκπληκτική μείωση της καταναλωτικής ζήτησης, μια πτώση των τιμών της ενέργειας και μια "βουτιά" των διακριτικών δαπανών.

Τα χρήματα που διοχευτεύθηκαν πρόσφατα στην οικονομία των ΗΠΑ από το Κογκρέσο και την Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα (Federal Reserve) δεν αντισταθμίζουν την δυναμική της κερδοφορίας η οποία έχει καταστραφεί.

Και κανείς δεν πρέπει να κάνει το λάθος να παρεξηγεί τις αυξήσεις τιμών σε ορισμένα είδη, όπως το χαρτί υγείας ή τα μαντηλάκια καθαρισμού, ως εκδήλωση ευρύτερου πληθωρισμού. Πρόκειται απλώς για εφαρμογή μικροοικονομικής στην πράξη, η οποία εξισορροπεί την προσφορά και την προσωρινά αυξημένη ζήτηση.

Ας θυμηθούμε στην τελευταία φορά που εμφανίστηκε αυτός ο υστερικός φόβος για τον πληθωρισμό, μετά την οικονομική κρίση της περιόδου 2008-09. Οι προειδοποιήσεις ήταν δυνατές και οργίλες. Και δεν ήταν απλώς ότι ο πληθωρισμός που ερχόταν ήταν απειλητικός, αλλά ήταν και καταστροφικός υπερπληθωρισμός τύπου Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.

Όχι μόνο όσοι ισχυρίζονταν τα παραπάνω είχαν άδικο, αλλά έκαναν βαθύ και θεμελιακό λάθος, καταδεικνύοντας μια βαθιά παρανόηση του τρόπου λειτουργίας των οικονομιών.

Τα "καμπανάκια"

Αυτή την περίοδο ακούγονται παρόμοια "καμπανάκια" κινδύνου.

Πάρτε για παράδειγμα τον Tim Congdon, πρόεδρο του Ινστιτούτου Διεθνών Νομισματικών Ερευνών στο Πανεπιστήμιο του Μπάκιγχαμ της Αγγλίας. Ο τελευταίος προειδοποιεί ότι "η Fed έχει ρίξει χρήματα στην οικονομία με τον ταχύτερο ρυθμό τα τελευταία 200 χρόνια. Η ιστορία υποδεικνύει ότι οι ΗΠΑ θα δουν σύντομα μια έκρηξη πληθωρισμού".

Ο David Kelly, επικεφαλής παγκόσμιας στρατηγικής της μονάδας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων της JPMorgan, εξάλλου πιστεύει ότι έχουμε δημιουργήσει μια βόμβα πληθωρισμού.

Η βόμβα αυτή αναμένει απλώς μια σπίθα για να την ενεργοποιήσει. Τα τεράστια δημοσιονομικά κίνητρα, σε συνδυασμό με την επεκτατική νομισματική πολιτική, θα μπορούσε να είναι αυτή ακριβώς η σπίθα, σύμφωνα με τον ίδιο.

Ο θρυλικός επενδυτής Paul Tudor Jones αγοράζει τελευταία Bitcoins επειδή του θυμίζει την επένδυσή του σε χρυσό τη δεκαετία του 1970 ως αντιστάθμισμα έναντι του πληθωρισμού.

Ο Charles Goodhart, πρώην μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της κεντρικής τράπεζας του Ηνωμένου Βασιλείου (Bak of England) προειδοποιεί ότι "ο πληθωρισμός θα μπορούσε να υπερβεί το 5% το 2021, και ίσως ακόμη και να φτάσει το 10% - επίπεδα που θα μοιάζουν με την περίοδο μετά τους δύο Παγκοσμίους Πολέμους".

Τι λείπει από τον ορίζοντα των "καταστροφολόγων του υπερπληθωρισμού"

Οι συγκεκριμένοι αναλυτές φαίνεται να χάνουν από τον ορίζοντά τους εκείνο που οδήγησε σε αυτή την άνευ προηγουμένου νομισματική και δημοσιονομική χαλάρωση και τόνωση: τη μεγαλύτερη οικονομική κατάρρευση στην ιστορία των ΗΠΑ.

Οι συνθήκες μετά και τους δύο παγκόσμιους πολέμους ήταν αρκετά διαφορετικές σε σχέση με σήμερα: υπήρχε τεράστια συμπιεσμένη ζήτηση λόγω των υποχρεωτικών περιορισμών στην κατανάλωση τον καιρό του πολέμου, ακολουθούμενη από μια έκρηξη δαπανών μόλις τελείωσαν οι εχθροπραξίες.

Και τα δύο είναι κλασικά παραδείγματα υπερβολικά πολλών χρημάτων που κυνηγούν μια υπερβολικά μικρή προσφορά.

Υποκείμενη σε πολλές από αυτές τις αναλύσεις είναι η υπόθεση ότι τα δημοσιονομικά κίνητρα των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και η νομισματική χαλάρωση της Fed θα "πνίξουν" την οικονομία από το πολύ χρήμα.

Ωστόσο, αυτά τα χρήματα αντικαθιστούν τα χαμένα έσοδα των επιχειρήσεων και τους χαμένους μισθούς των εργαζομένων, τα οποία οι περισσότεροι παραλήπτες χρησιμοποιούν προκειμένου να πληρώσουν για την κάλυψη βασικών αναγκών τους, όπως ενοίκιο, φαγητό και φάρμακα. Ακόμη και οι μικρές επιχειρήσεις που έλαβαν χρήματα μέσω του Paycheck Protection Program διστάζουν να τα ξοδέψουν.

Ο κύριος λόγος για να αμφισβητεί κανείς την επιστροφή του πληθωρισμού είναι πραγματικά πολύ απλός. Αν και οι αριθμοί δεν έχουν ακόμη "κατακάτσει", ας υποθέσουμε πόση ζημιά έχει κάνει η τρέχουσα ύφεση.

Η χρηματοικονομική κρίση του 2008-2009 προκάλεσε τη συρρίκνωση της οικονομίας κατά 4%. Αυτό το χτύπημα είναι πολύ χειρότερο και μπορεί να μειώσει το ακαθάριστο ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 10% - πιθανώς και περισσότερο.

Αυτή είναι μια τεράστια τρύπα από την οποία θα πρέπει να προσπαθήσουμε πολύ για να βγούμε και πιθανότατα θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να επιστρέψουμε στα προ πανδημίας επίπεδα ζήτησης.

Πιστεύει κανείς ότι οι ΗΠΑ θα επιστρέψουν στα ίδια επίπεδα εμπιστοσύνης και δαπανών σε έναν χρόνο, ακόμη και αν υπάρξει εμβόλιο ή θεραπεία για την ασθένεια Covid-19 που προκαλεί ο κορονοϊός - με κανένα από τα δύο να μην είναι σήμερα δεδομένο;

Ακόμη και η επιστροφή στο 95% των επιπέδων του 2019 εντός ενός έτους μπορεί να φαντάζει υπεραισιόδοξη.

Ένα μάλλον αποπληθωριστικό σενάριο

Με άλλα λόγια, έχουμε μπροστά μας ένα μάλλον αποπληθωριστικό σενάριο και χωρίς καμία από τις πλέον προφανείς συνθήκες που δημιουργούν ακόμη και μέσου επιπέδου πληθωρισμό.

Δεν υπονοώ ότι κάποιου τύπου πληθωρισμός είναι αδύνατον να εμφανιστεί. Απλώς ισχυρίζομαι ότι ένας πληθωρισμός του 5% ή του 10% απαιτεί μια σειρά από πολύ διαφορετικά και μάλλον απίθανα συμβάντα: να έχουμε γρήγορα μια θεραπεία και ένα εμβόλιο που να είναι διαθέσιμα σε όλους αμέσως. Όλοι οι εργαζόμενοι που απολύθηκαν να επαναπροσληφθούν γρήγορα και να αρχίσουν να παράγουν στα ίδια επίπεδα με πριν, χωρίς καμία υποβάθμιση των δεξιοτήτων τους.

Μια μείωση φορολογίας για τη μεσαία τάξη, η οποία θα ενθαρρύνει περισσότερες διακριτικές δαπάνες. Το Κογκρέσο να μην έχει ιδέα πότε να κλείσει την κάνουλα της δημοσιονομικής τόνωσης και η Fed να σταματήσει να παρακολουθεί με προσοχή τον στόχο της για πληθωρισμό 2%.

Ενώ συζητούμε τα παραπάνω, αξίζει να σημειωθεί ότι οι προσδοκίες για τον πληθωρισμό έχουν μειωθεί και ταυτόχρονα υπάρχει ανησυχία ότι οι ΗΠΑ, όπως και ορισμένα άλλα ανεπτυγμένα κράτη, σύντομα θα έχουν αρνητικά επιτόκια.

Υπάρχουν πολλά πράγματα για τα οποία πρέπει να ανησυχούμε αυτή τη στιγμή. Ο πληθωρισμός, ωστόσο, μάλλον δεν είναι ένα από αυτά.

Πηγή: capital.gr / bloomberg.com