του Martin Wolf
Για όσους είχαν ακόμα αμφιβολίες, τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας έδειξαν πως οι διαπραγματεύσεις για το Brexit θα είναι δύσκολες. Ξεκαθάρισαν επίσης ποιο είναι το χειρότερο σενάριο: η μη επίτευξη συμφωνίας, η οποία θα ακολουθηθεί από μια βίαιη έξοδο.
Ωστόσο, η απόφαση για την διενέργεια εκλογών έχει δημιουργήσει περιθώρια για μια πιο θετική εξέλιξη. Αν η Τερέζα Μέι κερδίσει μια μεγάλη πλειοψηφία, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, θα έχει μια ευκαιρία να διαχειριστεί μια ομαλή μετάβαση της χώρας στην μετά-Brexit εποχή. To Brexit θα έχει κόστος, αλλά το κόστος μπορεί να ελαχιστοποιηθεί.
Ακόμα και οι τριγμοί στην κυβέρνηση πρέπει να απέφεραν οφέλη. Το κυριότερο, πρέπει να έμαθαν πολλά στην κα. Μέι. Έμαθε ότι δεν έχει έλεγχο στο αν θα διαρρεύσουν λεπτομέρειες των διαπραγματεύσεων. Έμαθε ότι δεν ελέγχει την ατζέντα των διαπραγματεύσεων. Έμαθε ότι οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι πολύπλοκες: το ζήτημα των δικαιωμάτων των πολιτών δεν θα λυθεί για παράδειγμα σε μια σύνοδο του Συμβουλίου. Έμαθε ότι η Ε.Ε. είναι έτοιμη να απαιτήσει μεγάλα ποσά: ως και 100 δισ. ευρώ. Συνειδητοποίησε, πάνω από όλα, ότι το φύλο που κρατάει στα χέρια της είναι κακό: το κόστος της νέας συμφωνίας θα είναι πολύ μεγαλύτερο για το Ηνωμένο Βασίλειο από ότι για την Ε.Ε.
Ορισμένα από όσα έμαθε μπορεί να της προκάλεσαν σοκ. Φαίνεται να πιστεύει πως η Ε.Ε. προσπαθεί να παρέμβει στις γενικές εκλογές. Μια πιο σώφρονα διαπίστωση θα ήταν πως η Ε.Ε. δεν ενδιαφέρεται και τόσο για την τύχη της ή αυτήν της χώρας της. Το Ηνωμένο Βασίλειο ένωσε την Ε.Ε. εναντίον του.
Σε κάποιο σημείο ωστόσο, η κα. Μέι θα αναγκαστεί να κάνει μια στρατηγική επιλογή: είναι το Ηνωμένο Βασίλειο, ως το αδύναμο μέλος, προετοιμασμένο να καταλήξει στο διαζύγιο με τους όρους της Ε.Ε., με το βλέμμα στο να επιτευχθεί μια ομαλή μετάβαση στην ευνοϊκή πρόσβαση στις αγορές;
Η αναζήτηση μιας μεγαλύτερης πλειοψηφίας μπορεί να δικαιολογηθεί ως μέσο για να αποκτήσει μεγαλύτερη ελευθερία και χρόνο να κάνει αυτήν την επιλογή, ενάντια στις προκαταλήψεις των πιο φανατικών υπέρμαχων του Brexit.
Αν η κα. Μέι κερδίσει μια μεγάλη πλειοψηφία σε ένα κοινοβούλιο με πενταετή θητεία, ανοίγει ο δρόμος για μια πιο ήπια μετάβαση. Η πρωθυπουργός έχει ξεκαθαρίσει πως όταν ολοκληρωθεί το Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο θα είναι εκτός ενιαίας αγοράς. Μόνο τότε μπορεί η χώρα να έχει τον έλεγχο της μετανάστευσης από την Ε.Ε. και να είναι εκτός της δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Αλλά το χρονοδιάγραμμα της εξόδου από την ενιαία αγορά και του ελέγχου της μετανάστευσης είναι ένα διαφορετικό ζήτημα.
Με μια ελάχιστη πλειοψηφία και με μια εκλογή όχι πολύ μετά την έξοδο το Μάρτιο του 2019, θα ήταν πολιτικά αδύνατο να συμφωνήσει σε μια παραμονή στην ενιαία αγορά στη μεταβατική συμφωνία. Αλλά με μια τεράστια πλειοψηφία ως τον Ιούνιο του 2022, μια τέτοια μετάβαση θα ήταν πολύ πιο πιθανή. Επιπλέον, εντός αυτής της μεγαλύτερης περιόδου, θα μπορούσε να συμφωνηθεί η τελική εμπορική συμφωνία.
Με μια ισχυρή εντολή, η εύλογη προσέγγιση στη διαπραγμάτευση αυτή θα ήταν να διεκδικήσει την παραμονή στην ενιαία αγορά και στην τελωνειακή ένωση, μέχρι να ολοκληρωθεί η τελική συμφωνία. Η κα. Μέι μπορεί να το επιτύχει αυτό, αν και σημαίνει πως θα πρέπει να αποδεχθεί την ελεύθερη μετακίνηση και τη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου μέχρι την τελική συμφωνία. Το πλεονέκτημα είναι πως αυτό θα προσέφερε την πιο ήπια δυνατή έξοδο από την Ε.Ε.
Ο Ζαν Κλωντ Πιρί, πρώην γενικός διευθυντής του Συμβουλίου της Νομικής Υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι υπέρ μιας ανανέωσης της συμμετοχής στην ενιαία αγορά (υποθέτω και στην τελωνειακή ένωση) κάθε χρόνο μέχρι να επιτευχθεί η τελική συμφωνία. Αυτό θα είχε σημαντικά οφέλη για το Ηνωμένο Βασίλειο και καθόλου αμελητέα οφέλη για την Ε.Ε.
Όπως είναι φυσικό θα υπάρξουν προκλήσεις. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει να περάσει από το κοινοβούλιο τη συνέχιση της συμμετοχής στην ενιαία αγορά. Θα πρέπει να συμφωνήσει να πληρώσει στην Ε.Ε. ένα σημαντικό ποσό. Αλλά θα είναι διαχειρίσιμο (ως 3% του ΑΕΠ). Επιπλέον, η Ε.Ε. έκανε δεσμεύσεις υποθέτοντας πως το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει μέλος. Αυτό σίγουρα δημιουργεί μια ηθική υποχρέωση να πληρώσει ένα μεγάλο μέρος. Τέλος, το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να αναγνωρίσει τα δικαιώματα των πολιτών της Ε.Ε. Ήρθαν στη χώρα νομίζοντας ότι θα μείνουν. Οι κυβερνήσεις τους έχουν δίκιο να θέλουν να τους προστατεύσουν από αυτήν την αναπάντεχη αλλαγή.
Για την κα. Μέι, ο στόχος των εκλογών πρέπει να είναι να της επιτραπεί να πάρει αποφάσεις με βάση το εθνικό συμφέρον. Με επιπλέον χρόνο και μεγαλύτερη πλειοψηφία (αν επιτευχθεί τελικά), μπορεί να πάρει δυσάρεστες αλλά αναγκαίες αποφάσεις. Την περασμένη εβδομάδα πρέπει να κατάλαβε ότι θα είναι πραγματικά πολύ δυσάρεστες. Αλλά αν εξασφαλίσει μια ομαλή μετάβαση, μέσω της παραμονής στην ενιαία αγορά και στην τελωνειακή ένωση, μέχρι να επιτευχθεί μια μακροπρόθεσμη συμφωνία, θα δώσει στις επιχειρήσεις και στην οικονομία αυτό που έχουν περισσότερη ανάγκη.
Η αποφυγή ενός μεγάλου σοκ το 2019 είναι ένα όφελος για το οποίο αξίζει να δοθεί ένα μεγάλο τίμημα. Είναι μια ευκαιρία που μπορεί να της δώσουν οι εκλογές. Πρέπει να την πάρει.
Πηγή: ft.com / euro2day.gr
