*Tης Allison Schrager
Η αγορά μίλησε: αναμένει ότι η μάχη ομοσπονδιακής κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (Federal Reserve) κατά του πληθωρισμού έχει σχεδόν τελειώσει. Ο πρόεδρος της Fed, Jay Powell, έχει αφήσει να εννοηθεί ότι οι αυξήσεις επιτοκίων πλησιάζουν στο τέλος τους. Ωστόσο, ο πληθωρισμός ήταν ακόμη στο 6% στην τελευταία μέτρηση και ο Powell επιμένει ότι η Fed εξακολουθεί να είναι δεσμευμένη να επιτύχει τον στόχο της για πληθωρισμό της τάξης του 2%.
Ίσως να θεωρεί - μαζί με κάποιους άλλους οικονομολόγους - ότι η Fed έχει ήδη κάνει αρκετά. Σε τελική ανάλυση, οι αυξήσεις των επιτοκίων μπορεί να χρειαστούν μερικά χρόνια για να διαπεράσουν το σώμα της οικονομίας και να μειώσουν τον πληθωρισμό. Η τρέχουσα τραπεζική αναταραχή θα μπορούσε να είναι το πρώτο σημάδι αυτής της λειτουργίας τους. Οι επιστήμονες της πρόβλεψης έχουν απομακρυνθεί από το σενάριο μιας ήπιας προσγείωσης για την οικονομία και προβλέπουν και πάλι μια επερχόμενη ύφεση, η οποία λογικά θα βάλει τα τελευταία καρφιά στο φέρετρο του πληθωρισμού.
Φρούδες ελπίδες
Δυστυχώς, δεν μπορούμε να υπολογίζουμε σε μια ύφεση για να λύσουμε το πρόβλημά μας με τον πληθωρισμό. Οι πιθανότητες συνηγορούν προς το ότι η Fed έχει ακόμη περισσότερη δουλειά να κάνει εάν σκοπεύει σοβαρά να επαναφέρει τον πληθωρισμό στο 2%.
Το πώς η νομισματική πολιτική επηρεάζει την οικονομία και τον πληθωρισμό δεν είναι τόσο καλά κατανοητό. Η αυστηρότερη πολιτική της Fed μειώνει την προσφορά χρήματος, η οποία υποτίθεται ότι μειώνει τον πληθωρισμό μόνο και μόνο επειδή λιγοστεύει το χρήμα. Όμως, όπως εξήγησε ο πρώην πρόεδρος της Fed της Νέας Υόρκης, Bill Dudley, αφότου η Fed άρχισε να πληρώνει τόκους για τα τραπεζικά αποθέματα τα οποία διατηρεί, η προσφορά χρήματος έγινε λιγότερο σημαντική επειδή έχει διακοπεί η σχέση μεταξύ προσφοράς χρήματος και πίστης.
Εντούτοις, ένα υψηλότερο επιτόκιο νομισματικής πολιτικής θεωρείται ότι συρρικνώνει την οικονομία, επειδή κάνει την πίστη πιο σπάνια και ακριβότερη. Αυτό σημαίνει λιγότερες επενδύσεις, περισσότερες επιχειρήσεις να χρεοκοπούν, λιγότερους ανθρώπους να αγοράζουν ή να χτίζουν σπίτια και τελικά μεγαλύτερη ανεργία. Σε αυτό το στάδιο οι εργαζόμενοι παίρνουν μικρότερες αυξήσεις, αν λαμβάνουν καθόλου και οι άνθρωποι είναι γενικά πιο απαισιόδοξοι και ξοδεύουν λιγότερα. Ως εκ τούτου, η ζήτηση πέφτει και μειώνει τον πληθωρισμό. Ή έτσι τουλάχιστον υποτίθεται ότι δουλεύει το συγκεκριμένο σχήμα.
Υπάρχουν πολλές μεταβλητές εδώ και, όπως απέδειξαν τα τελευταία τρία χρόνια, τα πράγματα δε λειτουργούν πάντα όπως τα περιμένεις. Υπάρχει πιθανότητα να έχουμε ύφεση και να συνεχίσουμε να έχουμε υψηλό πληθωρισμό - ουσιαστικά μια επιστροφή του στασιμοπληθωρισμού της δεκαετίας του 1970. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί εάν μια ύφεση συνοδευόταν από άλλο ένα σοκ προσφοράς, όπως μια υποχώρηση του εμπορίου ή μια αύξηση των τιμών της ενέργειας. Ορισμένοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι ο στασιμοπληθωρισμός της δεκαετίας του 1970 οφειλόταν στην επεκτατική νομισματική πολιτική, πράγμα που σημαίνει ότι εάν μια ύφεση αναγκάσει τη Fed να μειώσει τα επιτόκια ή να ξαναρχίσει την ποσοτική χαλάρωση πριν ο πληθωρισμός υποχωρήσει, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε υψηλό πληθωρισμό μαζί με ύφεση.
Μια άλλη πιθανότητα είναι η ύφεση να μειώσει τον πληθωρισμό σε κάποιο βαθμό, αλλά όχι πολύ. Ο οικονομολόγος Jason Furman επεσήμανε πρόσφατα ότι οι τελευταίες υφέσεις μείωσαν τον πληθωρισμό μόνον κάπου μεταξύ 0 και 1,9 ποσοστιαίων μονάδων. Αυτή τη στιγμή χρειαζόμαστε ο πληθωρισμός να πέσει πάνω από 2,5 μονάδες για να επιστρέψουμε στον στόχο της Fed. Φυσικά, κάθε ύφεση είναι διαφορετική και όσο πιο σοβαρή είναι, τόσο περισσότερο θα μειώσει τον πληθωρισμό.
Δεν γνωρίζουμε ωστόσο ακριβώς πόσο βαριά πρέπει να είναι μια ύφεση για να εξοντώσει τον πληθωρισμό. Έχουν περάσει περισσότερα από 40 χρόνια από τότε που είχαμε μια σοβαρή περίοδο πληθωρισμού και πολλά έχουν αλλάξει σε αυτό το διάστημα. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι στο παρελθόν χρειαζόταν συνήθως μια πτώση του ΑΕΠ κατά 2% ή και 3% για να μειωθεί ο πληθωρισμός κατά 1 ποσοστιαία μονάδα. Επειδή όμως η σχέση μεταξύ του ποσοστού ανεργίας και του πληθωρισμού έχει γίνει πιο αδύναμη σε σχέση με τη δεκαετία του 1980, μια πολύ ισχυρότερη συρρίκνωση μπορεί να είναι απαραίτητη σήμερα. Η Fed υποθέτει ότι η ανεργία θα πρέπει να κορυφωθεί στο 4,6% για να μειωθεί ο πληθωρισμός στο 2%. Αυτό ωστόσο φαντάζει εξαιρετικά αισιόδοξο. Εάν οι προηγούμενες κρίσεις πληθωρισμού αποτελούν σε κάποιο βαθμό "οδηγό", θα χρειαστεί πολύ μεγαλύτερη πτώση του ΑΕΠ για να φτάσει ο πληθωρισμός στο 2%. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Λάρι Σάμερς υποστήριξε ότι το περασμένο φθινόπωρο η ανεργία θα έπρεπε να φτάσει στο 6%.
Αξιοπιστία
Επομένως, μια ήπια ύφεση ή το σενάριο χαμηλής ανάπτυξης το οποίο προσπαθεί να σχεδιάσει η Fed, πιθανότατα δε θα είναι αρκετό για την επίτευξη του στόχου του 2%. Δε θα ήταν αρκετό στη δεκαετία του 1980 και υπάρχουν λόγοι να πιστεύουμε ότι θα είναι ακόμη λιγότερο αποτελεσματικό τώρα, γιατί ενώ μια πιστωτική συρρίκνωση θα κάνει κάποιο κακό, η οικονομία εξακολουθεί να είναι αρκετά ανθεκτική. Οι ισολογισμοί των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων εξακολουθούν να είναι σε καλή κατάσταση ως απότοκο της περιόδου της πανδημίας. Πολλά νοικοκυριά τα οποία έχουν "κλειδώσει" χαμηλά επιτόκια στεγαστικών δανείων και έχουν σταθεροποιηθεί από στεγαστική άποψη δεν είναι πλέον ιδιαίτερα ευαίσθητα στα επιτόκια.
Ο άλλος λόγος που μια ύφεση προκαλούμενη από τη Fed μπορεί να μην λειτουργήσει είναι ότι η Fed έχει χάσει μέρος της αξιοπιστίας της. Τα υψηλότερα επιτόκια έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο όταν οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η Fed έχει τη δύναμη και την αποφασιστικότητα να μειώσει τον πληθωρισμό. Όταν αναμένουν ότι ο πληθωρισμός θα είναι χαμηλός, δεν αυξάνουν τις τιμές, ούτε ζητούν μεγάλες αυξήσεις στους μισθούς. Εάν όμως οι άνθρωποι εξακολουθούν να αναμένουν υψηλό πληθωρισμό, μια ύφεση - ειδικά μια ήπια - δε θα είναι αρκετή για να τον μειώσει.
Ένα σημάδι ελπίδας είναι ότι οι δείκτες της αγοράς ομολόγων επί των προσδοκιών για τον πληθωρισμό δείχνουν προς μείωσή του. Η αγορά ομολόγων, ωστόσο, έχει ένα άθλιο ιστορικό ως προς τις προβλέψεις της για τον πληθωρισμό. Το γεγονός ότι οι αγορές τιμολογούν μειώσεις επιτοκίων όταν τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της Fed εξακολουθούν να μιλούν για αυξήσεις, υποδηλώνει ότι η αξιοπιστία της Fed εξαντλείται.
Εάν αυτό ισχύει, μια ύφεση θα μπορούσε να βλάψει την οικονομία και να απομακρύνει τους ανθρώπους από τις δουλειές τους χωρίς να επιτύχει πολλά ως προς την ανακούφιση όλων μας από τον πληθωρισμό. Η Fed θα βρεθεί τότε σε ακόμη πιο δύσκολη θέση: είτε θα πρέπει να προκαλέσει ακόμη περισσότερο πόνο είτε θα πρέπει να μάθει να ζει με υψηλότερο πληθωρισμό.
Πηγή: capital.gr / Bloomberg Opinion .
