*Tης Megan McArdle
Τον τελευταίο καιρό η χρηματιστηριακή αγορά της Κίνας αντιμετώπιζε μερικά προβλήματα. Ίσως ακούσατε κάτι. Ίσως επίσης γνωρίζετε ήδη ότι η κινεζική κυβέρνηση παρενέβη εκτεταμένα στην προσπάθεια να αποτρέψει έναν χρηματοοικονομικό πανικό. Και παρ’ολ’αυτά, όπως επισημαίνει η Wall Street Journal, η χρηματιστηριακή αγορά απέχει πολύ ακόμη από το υψηλό της.
Το αν η πολιτική του Πεκίνου έχει φέρει αποτελέσματα είναι κάπως υποκειμενικό. Αν σκεφτούμε ότι ο χρηματοοικονομικός πανικός βρισκόταν κοντά, τότε ίσως και να δούλεψε. Αλλά ακόμα και αν θεωρήσουμε ότι οι πολιτικές της κυβέρνησης απέτρεψαν την καταστροφή, πρέπει και πάλι να αναρωτηθούμε αν μπορούν πραγματικά να συντηρήσουν την ανάκαμψη.
Η οργανωμένη στήριξη της αγοράς δεν είναι μια νέα ιδέα και η ιστορία δείχνει πως μερικές φορές πετυχαίνει. Η JP Morgan είχε δημιουργήσει μια διάσημη ομάδα χρηματοοικονομικών συμβούλων (με μικρή βοήθεια από την κυβέρνηση) για να αποτρέψει την αγορά από την κατάρρευση κατά τη διάρκεια του Πανικού του 1907 και αυτό φαίνεται να απομάκρυνε σε ένα βαθμό τον πανικό. Παρομοίως, η κυβέρνηση του Χονγκ Κονγκ φαίνεται να έκανε τη διαφορά στην κρίση της ασιατικής αγοράς στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Αλλά και οι οργανωμένες παρεμβάσεις της Fed, σε περιπτώσεις όπως αυτή της Long Term Capital Management, μπορούν δικαίως να καταγραφούν ως ενέργειες που απέτρεψαν έναν πιο γενικό πανικό.
Και όμως, ακόμη και αυτά τα παραδείγματα -αυτά που τελικά "δούλεψαν"- δεν μπορεί να πει κανείς ότι αποτελούν μια λαμπρή μαρτυρία για τη δύναμη της παρέμβασης στις χρηματιστηριακές αγορές. Ο Hang Seng είχε υποχωρήσει κατά δύο τρίτα έως τη στιγμή που η κυβέρνηση κατάφερε να ανακόψει την πτώση. Η αγορά των ΗΠΑ που "έσωσαν" η Morgan και οι φίλοι της είχε "βουτήξει" περισσότερο από 40% από τα υψηλά της προτού σταθεροποιηθεί.
Και έπειτα υπάρχουν και οι εντελώς αποτυχημένες παρεμβάσεις. Οι ΗΠΑ επιχείρησαν ξανά οργανωμένη στήριξη της χρηματιστηριακής αγοράς κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, και το τελικό αποτέλεσμα, όπως έγραψε αργότερα ο John Kenneth Galbraith, ήταν ότι "η στήριξη, οργανωμένη ή μη, δεν θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την συντριπτική, παθολογική επιθυμία για ρευστοποιήσεις". Η ιαπωνική κυβέρνηση προσπάθησε να σώσει τον Nikkei, ο οποίος σταμάτησε τελικά να υποχωρεί αφότου είχε βυθιστεί 60% από τα υψηλά του (αν και θα συνέχιζε τελικά να υποχωρεί, βρίσκοντας νέους "πάτους" καθώς η "χαμένη δεκαετία" διήρκεσε περισσότερα από 20 χρόνια).
Τι μαθήματα παίρνουμε από αυτή την ιστορία; Το πρώτο είναι ότι η στήριξη λειτουργεί καλύτερα όταν έχεις κάποιου είδους περιορισμένη κατάσταση, όπως στην περίπτωση της κατάρρευσης της Long-Term Capital Management, ή της Knickerbocker Trust Company, όπου ουσιαστικά προσπαθείς να χαλιναγωγήσεις τις επιπτώσεις από ένα μεμονωμένο περιστατικό. Εάν η στήριξη είναι μεγαλύτερη από την οντότητα που καταρρέει, η παρέμβαση πιθανότατα θα έχει αποτέλεσμα.
Αλλά τι γίνεται αν το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο από ένα μεμονωμένο σοκ; Τι θα συμβεί αν η αγορά στο σύνολό της είναι ασταθής επειδή αφελείς ή άπληστοι επενδυτές έχουν ανεβάσει τις τιμές των παγίων σε επίπεδα που δεν μπορούν να υποστηριχθούν από την υφιστάμενη οικονομική δραστηριότητα; Υπό αυτές τις συνθήκες, η στήριξη φαίνεται πως στην καλύτερη περίπτωση μπορεί να εξορκίσει την αναπόφευκτη διόρθωση της αγοράς -παρατείνοντας, ίσως, τον πόνο.
Φυσικά, οι απλοί κανόνες δεν βρίσκουν πάντα εφαρμογή στην Κίνα. Πηγαίνοντας λίγα χρόνια πίσω, εξεπλάγην από το πόσο έτοιμο για κατάρρευση έμοιαζε το κινεζικό τραπεζικό σύστημα -και πόσο δύσκολο ήταν να καθοριστούν οι προϋποθέσεις υπό τις οποίες μια τέτοια κατάρρευση θα μπορούσε να συμβεί. Η κυβέρνηση ασκεί έλεγχο σε τόσα πολλά επίπεδα που δεν ήμουν καν σίγουρος αν μπορούσες να αποκαλέσεις το κινεζικό τραπεζικό σύστημα ένα τραπεζικό σύστημα με την παραδοσιακή έννοια, για αυτό και είναι ακόμα δυσκολότερο να καταγράψουμε τις συνηθισμένες διαδρομές από τις οποίες περνούν οι τραπεζικές κρίσεις. Η κυβέρνηση έκρινε πως ήταν εφικτό να ισχυριστεί απλά πως οι τράπεζες είναι ασφαλείς και στη συνέχεια να το κάνει να συμβεί με την καθαρή δύναμη της θέλησης. Εφικτό. Αλλά μάλλον δεν μπορεί να κάνει το ίδιο με το χρηματιστήριο.
Μπορεί το Πεκίνο να ισχυριστεί έτσι απλά ότι οι τιμές των μετοχών είναι στα επίπεδα που θέλει η κυβέρνηση -και να δεσμεύσει τα κονδύλια που απαιτούνται για να συμβεί αυτό; Σίγουρα. Αλλά δεν θα τελείωνε εκεί.
Το να μπει η κυβέρνηση στη διαδικασία να αγοράσει όλες τις μετοχές θα αναιρούσε κατά μία έννοια το νόημα της ύπαρξης του χρηματιστηρίου: μία δεξαμενή παγίων Potemkin ολοφάνερα δεν εξυπηρετεί τους σκοπούς για τους οποίους φτιάχτηκε εξαρχής το χρηματιστήριο. Ξεκάθαρα, η πραγματική ιδέα είναι να σταματάμε πολύ πριν αυτό το σημείο χρησιμοποιώντας πολλαπλούς μοχλούς και τροχαλίες για να "αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη" στην αγορά, ή αν προτιμάτε, "για να προκληθεί η εμφάνιση της εμπιστοσύνης". Η κινεζική κυβέρνηση υπήρξε ασυνήθιστα ανοιχτή ως προς τη επιδίωξή της να κρατήσει ψηλά τη χρηματιστηριακή αγορά, και προφανώς το σκεπτικό ήταν να δώσει στις αγορές τη σιγουριά πως η κυβέρνηση δεν θα αφήσει τα πράγματα να ξεφύγουν από τον έλεγχό της, εν πολλοίς με τον ίδιο τρόπο που η Fed και το Υπουργείο Οικονομικών προσπάθησαν να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της κατάρρευσης του 2008.
Οι επιπόλαιες αγορές παγίων καθοδηγούνται εντέλει από τη "Θεωρία του Μεγαλύτερου Ηλίθιου": αγοράζω υπερτιμημένα περιουσιακά στοιχεία, γιατί κάποιος πιο ηλίθιος θα έρθει να τα αγοράσει από μένα και μάλιστα σε ακόμη υψηλότερη τιμή. Οδηγούνται στην κατάρρευση όταν ο μεγαλύτερος ηλίθιος αγοράζει στην τιμή κορύφωσης και όλοι συνειδητοποιούν ότι καλά θα κάνουν να τρέξουν προς την έξοδο. Με το να είναι τόσο ανοιχτή ως προς την υποστήριξη της, η κινεζική κυβέρνηση έχει τοποθετηθεί ουσιαστικά ως ο μεγαλύτερος ηλίθιος. Και δεδομένου ότι η κυβέρνηση διαθέτει τεράστιο ποσό χρημάτων και εξουσία, και χαίρει σημαντικής εμπιστοσύνης εκ μέρους των Κινέζων πολιτών, αυτό μπορεί και να λειτουργήσει.
Αλλά είναι μια ριψοκίνδυνη κίνηση, διότι σε τελική ανάλυση, εάν τα περιουσιακά στοιχεία είναι υπερτιμημένα, η βαρυτική έλξη των υποκείμενων ταμειακών ροών θα προσπαθήσει να τα τραβήξει πίσω σε πιο λογικά επίπεδα. Και αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση είτε θα πρέπει να συνεχίσει να παίζει τον ηλίθιο, ή να χάσει μέρος της δημοτικότητάς της, όταν θα γίνεται αντιληπτό ότι η προσπάθεια να στηρίξει την αγορά δεν μπορεί να εμποδίσει τις τιμές να επιστρέψουν στη φυσική τους θέση. Το τελικό αποτέλεσμα της "οργανωμένης υποστήριξης" της δεκαετίας του 1930 ήταν πως οι "διοργανωτές" υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Η κινεζική κυβέρνηση μπορεί τύχει μιας παρόμοιας μοίρας.
*Η Megan McArdle είναι αρθρογράφος της στήλης Bloomberg View που γράφει για την οικονομία, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνητικές πολιτικές. Είναι η συγγραφέα τους "The Up Side of Down".
Πηγή: bloomberg.com/capital.gr
