Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται στο μέσον της δεύτερης επιβράδυνσης της ανάκαμψης από τη χρηματοοικονομική κρίση του 2008 - 2009. Το ερώτημα δεν είναι εάν έχουμε την οικονομική ή τη χρηματοοικονομική δυνατότητα να δράσουμε για την ενίσχυση της ανάπτυξης, αλλά εάν διαθέτουμε την πολιτική ικανότητα να προχωρήσουμε στις σωστές κινήσεις.
Τα σοκ πίσω από την επιβράδυνση -οι τιμές του πετρελαίου, η τραγωδία στην Ιαπωνία, η κρίση στην Ευρώπη- είναι τόσο ισχυρά που θα ήταν επικίνδυνα ακόμη και εάν βρισκόμασταν σε φάση ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. Τώρα είναι ακόμη πιο επικίνδυνα γιατί αποτελούν ένα ακόμη χτύπημα ενώ προσπασθούμε να αναρρώσουμε από τη χρηματοοικονομική ύφεση και επειδή υπάρχει ο ευρύτερος φόβος πως οι κεντρικές τράπεζες και οι κυβερνήσεις δεν θα χρησιμοποιήσουν τα διαθέσιμα μέσα εξαιτίας πολιτικών περιορισμών.
Με τα επιτόκια σε πολύ χαμηλά επίπεδα στις μεγαλύτερες οικονομίες, τα ελλείμματα των προϋπολογισμών φουσκωμένα από την κρίση και τις χρηματοοικονομικές ανισορροπίες της κατάστασης ακόμη ανοιχτές, υπάρχουν περιορισμοί σε όσα μπορούν να γίνουν.
Γεγονός, όμως, είναι ότι οι περιορισμοί για την ανάληψη δράσης στις ανεπτυγμένες οικονομίες σχετίζονται λιγότερο με την οικονομική πραγματικότητα και περισσότερο με την πολιτική παράλυση, τους παραπλανητικούς φόβους για τον πληθωρισμό και άλλους κινδύνους και με την αδικαιολόγητη δυσαρέσκεια προς τα παραδοσιακά μέσα της δημοσιονομικής πολιτικής, τις φοροελαφρύνσεις και τις επενδύσεις για την τόνωση της ανάπτυξης.
Το πρώτο είναι να κινηθούν οι ΗΠΑ στην ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Ο Πρόεδρος Ομπάμα προωθεί ένα πολύ σημαντικό πακέτο δημοσίων επενδύσεων, φορολογικών κινήτρων και στοχευμένων μέτρων για την αύξηση της απασχόλησης, μαζί με έναν προσεκτικά εξισορροπημένο συνδυασμό δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων, που στοχεύει στην ανάκτηση της δημοσιονομικής σταθερότητας μεσοπρόθεσμα.
Κατά δεύτερον, η Ευρώπη πρέπει να κινηθεί πιο δυναμικά ώστε να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη πως μπορεί να λύσει την κρίση. Οι κυβερνήσεις χρειάζεται να εργαστούν από κοινού, και σε συνδυασμό με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, με μία ξεκάθαρη δέσμευση στήριξης του ευρωπαϊκού χρηματοοικονομικού συστήματος και εξασφάλισης του δανεισμού των κυβερνήσεων με ανεκτό κόστος δανεισμού, ενώ παράλληλα θα προχωρούν σε μεταρρυθμίσεις.
Τέλος, η Κίνα και άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες πρέπει να συνεχίσουν τη στήριξη της εγχώριας ζήτησης και να επιτρέψουν την προσαρμογή των συναλλαγματικών τους ισοτιμιών με τις δυνάμεις των αγορών.
Στις αρχές του 2009, ο κόσμος έδειξε αξιοσημείωτη ενότητα και ανέπτυξε εντυπωσιακές οικονομικές δυνάμεις για τη διάσωση της παγκόσμιας οικονομίας. Τώρα οι προκλήσεις είναι διαφορετικές και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν ρεαλιστικά, με επανάληψη αυτής της συντονισμένης διεθνούς αντίδρασης για χρηματοοικονομική σταθερότητα και κινήτρων από τη δημοσιονομική και τη νομισματική πολιτική.
Όμως, η ανάγκη στήριξης της ανάπτυξης διεθνώς παραμένει. Η δημοσιονομική πολιτική σε όλες τις χώρες θα πρέπει να οδηγείται από την ανάγκη ώθησης της ανάπτυξης. Όπου τα ελλείμματα και τα επιτόκια είναι σε πολύ υψηλά επίπεδα, οι κυβερνήσεις δεν έχουν άλλη επιλογή από τη δημοσιονομική προσαρμογή. Οι χώρες, όμως, με πιο ισχυρή δημοσιονομική θέση και χαμηλότερα επιτόκια έχουν περιθώρια κινήσεων για την τόνωση της ανάπτυξης, ενώ άλλες μπορούν να επιβραδύνουν τουλάχιστον τον ρυθμό της δημοσιονομικής προσαρμογής. Στις χώρες όπου απαιτούνται δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις για να επιτευχθεί μακροπρόθεσμη σταθερότητα η έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε μέτρα με μεσοπρόθεσμο αντίκτυπο.
Ως προς τη νομισματική πολιτική, με βραδύτερη ανάπτυξη και χαμηλότερες τιμές πετρελαίου ο κίνδυνος για πληθωρισμό είναι κατά μέσο όρο -αν και όχι παντού- χαμηλότερος. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες κεντρικές τράπεζες θα συνεχίσουν να χαλαρώνουν τη νομισματική τους πολιτική, ενώ άλλες θα διατηρήσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τα επιτόκιά τους σε χαμηλά επίπεδα, αναβάλλοντας τον κύκλο αύξησής τους. Καμία από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες δεν έχει ξεμείνει από πολεμοφόδια. Η ανόρθωση και η αναδιάρθρωση των χρηματοοικονομικών συστημάτων πρέπει να επιταχυνθεί. Οι χώρες που διοχέτευσαν περισσότερα κεφάλαια στα τραπεζικά τους συστήματα στην αρχή της κρίσης βρίσκονται σε καλύτερη θέση να στηρίξουν τώρα την ανάπτυξη. Εκείνες που δεν το έπραξαν θα πρέπει τώρα να κινηθούν πιο δυναμικά.
Οι χρηματοοικονομικές μεταρρυθμίσεις που σχεδιάστηκαν για την αποτροπή νέας μελλοντικής κρίσης θα χρειαστεί να επανασχεδιαστούν και να εφαρμοστούν με τέτοιον τρόπο ώστε να μην επιδεινωθεί η επιβράδυνση. Έχουμε ανάγκη από περισσότερη πρόοδο στην εξισορρόπηση της διεθνούς ζήτησης, με ευρύτερη και ταχύτερη ανατίμηση του γουάν και με άλλες πολιτικές που είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της εγχώριας κατανάλωσης στην Κίνα και σε άλλες αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπου καταγράφονται μεγάλα εξωτερικά πλεονάσματα.
Οι προοπτικές δεν είναι μαύρες. Οι τιμές του πετρελαίου έχουν κάπως μειωθεί, ανακουφίζοντας καταναλωτές και επιχειρήσεις. Η ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές παραμένει αρκετά ισχυρή. Οι περισσότερες ιδιωτικές προβλέψεις κάνουν λόγο για μεγαλύτερη ανάπτυξη των ΗΠΑ τα επόμενα τρίμηνα απ' ό,τι το πρώτο εξάμηνο του έτους. Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η παγκόσμια οικονομία στο σύνολό της θα συνεχίσει να αναπτύσσεται με μέτριο ρυθμό.
Όμως, ο κίνδυνος για παρατεταμένη περίοδο συγκριτικά αδύναμης ανάπτυξης είναι σημαντικός και οι αξιωματούχοι θα πρέπει να κινηθούν για να μειωθεί. Ένα από τα πιο σημαντικά μαθήματα που έχουμε πάρει από τις προηγούμενες χρηματοοικονομικές κρίσεις είναι πως η πολιτική δέσμευση για την εξασφάλιση της ανάπτυξης εξανεμίζεται εύκολα υπό το βάρος του πολιτικού κόστους. Αυτή ήταν μία τρομερή κρίση. Εξαρχής η ανάκαμψη θα ήταν αργή, εύθραυστη και θα έπαιρνε χρόνο. Πρέπει να κάνουμε περισσότερη δουλειά. Και είναι καλύτερα να την κάνουμε μαζί.
* Ο κ. Timothy Geithner είναι υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ.
ΠΗΓΗ: euro2day.gr/FT.com
